Chùa Côn Sơn - Nơi Lưu Giữ Kiếp Bạc Bất Tận

"Bức tranh về Chùa Côn Sơn thời nhà Trần"

Chùa Côn Sơn thời nhà Trần

Theo nghiên cứu của tác giả Tăng Bá Hoành, ban đầu chùa Côn Sơn có tên chữ là “Côn Sơn Thiên Tư Phúc tự” (chùa được trời ban phúc ở núi Côn Sơn), “Côn Sơn Tư Phúc tự” (chùa ban phúc ở núi Côn Sơn). Đến đầu thời Cảnh Hưng chỉ còn “Côn Sơn tự” (gọi theo địa danh núi Côn Sơn). Chùa còn có tên Nôm là chùa Hun, một cách giải thích cho tên gọi này là khu vực này trước kia rậm rạp nhưng người dân thường đốn củi đốt than, khói bay mù mịt như hun, từ đó có tên gọi là chùa Hun.

Giai đoạn cuối thế kỷ XIII, đầu thế kỷ XIV là thời kỳ thịnh vượng của triều Trần, Thiền phái Trúc Lâm do vua Trần Nhân Tông sáng lập. Mặc dù chỉ tồn tại trong thời gian ngắn dưới thời Trần nhưng vị thế của Thiền phái Trúc Lâm vẫn luôn được nhắc đến như xương sống trong văn hóa Việt Nam, mang tính thống nhất quốc gia và chi phối mạnh mẽ tới xã hội thời Trần. Có không ít những ngôi chùa gắn với Thiền phái này được các tăng ni, Phật tử cả nước xem như những địa điểm tâm linh quan trọng.

Chùa Côn Sơn là một trong ba trung tâm của Thiền phái Trúc Lâm (cùng với Côn Sơn – Yên Tử – Quỳnh Lâm), vua Trần thường ngự giá về thăm. Ca dao có câu: "Côn Sơn, Yên Tử, Quỳnh Lâm, Nếu ai chưa đến thiền tâm chưa đầy."

Bia niên đại Thiệu Phong thứ 17 (1357) cho thấy về lịch sử hình thành và phát triển của chùa Côn Sơn. Trong sách Tam Tổ thực lục cũng ghi chép về việc mở thắng cảnh Côn Sơn và Thanh Mai Sơn vào tháng 7 năm 1329.

Thiền phái Trúc Lâm có liên quan mật thiết đến triều nhà Trần, vì vậy sau khi triều đại này suy tàn, hệ thống truyền thừa của Thiền phái Trúc Lâm cũng phải đợi đến thời Lê Trung hưng mới khởi sắc trở lại. Chùa Côn Sơn vẫn lưu giữ nhiều di vật thời Trần nhưng còn lại có chứng cớ cho thời vàng son của chùa trong lịch sử.

"Đặc điểm nổi bật của chùa Côn Sơn"

4.1 Kiến trúc ấn tượng của Chùa Côn Sơn

Chùa Côn Sơn mang nét kiến trúc ấn tượng, được xây theo hình chữ Công gồm 3 dãy nhà là Tiền đường, Thượng điện và Thiên hương. Ở lối vào cổng tam quan được lát gạch bạn có thể thấy những hàng cây cổ thụ vô cùng lớn. Cổng tam quan gồm 2 tầng, có 8 mái, xuất hiện các kiểu họa tiết hoa lá và mây được chạm trổ vô cùng tinh xảo. Thượng điện chùa Côn Sơn là nơi thờ Phật, với nhiều bức tượng có chiều cao lên đến hơn 3 m. Phần lớn các bức tượng Phật đều mang đậm dấu ấn của thời kỳ nhà Lê. Sân chùa có cây đại thụ với tuổi đời lên đến hơn 600 năm. Tại đây còn có những bia mộ được viết chữ “Thanh Hư Động“ bút tích của vua Trần Duệ Tông năm nào. Ba chữ viết theo kiểu chữ Lệ là một trong những di vật quý nhất tại chùa. Bia được đặt trên lưng rùa, bởi nhiều Phật tử ghé thăm thường hay sờ vào để cầu may nên có thể thấy lưng rùa vô cùng nhẵn bóng. Phía sau chùa Côn Sơn có nhà tổ, nơi lưu giữ hai bức tượng đàn ông và đàn bà hướng về bàn thờ Phật. Tích cũ kể rằng ngày xưa các tăng ni không biết tượng của ai và xuất hiện từ bao giờ, nhưng đã mang giấu trên núi trong cuộc kháng chiến chống Pháp do sợ giặc càn quét. Một hôm có sấm sét lớn, các sư thầy đã lên núi kiểm tra thì thấy hai pho tượng đắp bằng đất đã bị mưa gột rửa lộ ra dải yếm tâm, từ đó đó mới biết là tượng của Nguyễn Trãi và bà Nguyễn Thị Lộ. Chùa hiện còn giữ được những nét dấu ấn kiến trúc từ thế kỷ 14 – 19. Bia Côn Sơn Tư Phúc Tự Bi được đặt ngay trong sân chùa Côn Sơn.

4.2 Giếng Ngọc linh thiêng ở chùa Côn Sơn

Sau chùa Côn Sơn là khu vực tháp mộ Đăng Minh bảo tháp. Ngay dưới chân tháp chính là Giếng Ngọc, điểm tham quan được yêu thích hàng đầu. Giếng chính là tụ mạch của nguồn nước chảy xuống từ núi Kỳ Lân, mang ý nghĩa tâm linh đặc biệt từ hàng trăm năm qua. Dù nằm ở sườn núi cao gần 200 m so với mực nước biển nhưng giếng Ngọc chưa bao giờ cạn nước. Dòng nước mát lành chảy bền bỉ suốt 700 năm mang trọn vẹn linh khí của đất trời. Nước giếng Ngọc linh thiêng không chỉ được dùng vào những dịp lễ tiết của chùa mà còn phục vụ cho cả khách hành hương. Mọi người thường mang sẵn chai lọ để xin nước giếng về tẩy bụi trần, cầu an và sức khỏe. Năm 1995, giếng đã được tôn tạo, kè đá quanh thành để bảo tồn giá trị thiêng liêng của mình. Giếng Ngọc nằm ở sườn núi Kỳ Lân có nước chảy rì rầm quanh năm.

"Kiến trúc độc đáo của ngôi chùa cổ Côn Sơn"

Đặc điểm kiến trúc của chùa Côn Sơn

Chùa Côn Sơn được xây dựng theo kiểu hình chữ Công bao gồm 3 dãy nhà chính: nhà Tiền đường, nhà Thượng điện và nhà Thiên hương. Khu vực lối vào của cổng tam quan của chùa được lát gạch và bao quanh bởi những hàng cây cổ thụ lớn. Cổng tam quan có hai tầng với 8 mái, được trang trí bởi họa tiết hoa lá và mây cách điệu chạm khắc tinh xảo. Phần Thượng điện của chùa là nơi thờ Phật, nhiều bức tượng ở đây có chiều cao lên đến hơn 3 mét với dấu ấn của thời nhà Lê.

Bia mộ viết chữ Thanh Hư Động

Khu vực sân chùa có cây đại thụ lớn tuổi đã hơn 600 năm, cũng như các bia mộ viết chữ “Thanh Hư Động”, đây chính là bút tích của nhà vua Trần Duệ Tông. Ba chữ này được viết theo kiểu chữ Lệ và được đặt trên lưng của một con rùa, được xem như một di vật quý của chùa Côn Sơn.

Tháp mộ và Đăng Minh bảo tháp

Ở phần sau chùa Côn Sơn là tháp mộ với Đăng Minh bảo tháp, nơi đặt tượng của Huyền Quang tôn giả - một trong ba vị sáng lập nên Thiền viện Trúc Lâm và là trụ trì của chùa. Sư Huyền Quang, vị tổ thứ 3 của Thiền phái Trúc Lâm, đã để lại nhiều dấu ấn quan trọng trong lịch sử chùa Côn Sơn.

Giếng Ngọc và Khu vực tham quan

Gần Đăng Minh bảo tháp là Giếng Ngọc, là điểm thu hút nhiều du khách khi ghé thăm chùa. Bên sườn núi Kỳ Lân còn có Bàn Cờ Tiên và di tích An Bạch Vân nổi tiếng. Khu vực suối Côn Sơn cũng có cây cầu Thấu Ngọc, một trong những địa điểm nổi tiếng được ghi vào thơ ca.

Những câu chuyện về danh nhân Nguyễn Trãi

Chùa Côn Sơn là nơi liên kết với danh nhân Nguyễn Trãi, nơi ông đã lui về và sống những ngày cuối đời. Đây cũng là nơi đem lại cảm hứng cho ông sáng tác nhiều tác phẩm nổi tiếng trong tuyển tập Quốc Âm Thi Tập. Cảnh sắc tại Côn Sơn đã trở thành nguồn cảm hứng cho Nguyễn Trãi những ngày cuối đời.

Những điều cần nhớ khi đến thăm Côn Sơn

2.1 Phương tiện di chuyển đến Côn Sơn

Côn Sơn chỉ cách trung tâm thủ đô Hà Nội khoảng 70km, bạn có thể di chuyển đến đây dễ dàng bằng xe máy cá nhân hoặc xe khách. Hướng dẫn cụ thể như sau:

Xe máy: Khách xuất phát từ khoảng 5h sáng, đi khoảng hơn 2 tiếng là sẽ đến nơi. Quãng đường di chuyển cũng không quá khó khăn, bạn chỉ cần chạy theo hướng quốc lộ 1A, sau khi đến địa bàn tỉnh Bắc Ninh có thể quan sát bảng chỉ dẫn chi tiết hoặc tra Google Maps để tránh lạc đường.

Xe khách: Từ Hà Nội, bạn có thể mua vé xe đi Quảng Ninh tại bến xe Mỹ Đình, xuống ở ngã 3 Sao Đỏ trên hành trình đi Quảng Ninh. Một số nhà xe hiện đang khai thác tuyến này gồm: Kumho, Việt Thanh, Đức Phúc, Ka Long... Sau khi xuống trạm thì bạn có thể thuê xe ôm hoặc đi taxi đến chùa Côn Sơn.

2.2 Thời gian tốt nhất để khám phá

Thời gian đến khám phá chùa Côn Sơn đẹp nhất là vào khoảng mùa xuân sau Tết Nguyên đán, khi thời tiết còn khá dịu mát và không khí trong lành, thích hợp để đi cầu an đầu năm. Hoặc bạn cũng có thể ghé thăm vào khoảng tháng 8 âm lịch lúc diễn ra lễ hội Côn Sơn Kiếp Bạc, tái hiện hào khí Đông A hào hùng của dân tộc.

Phía trước chùa Côn Sơn có hồ Côn Sơn rộng gần 1 km2 có nguồn nước mát quanh năm. Điểm đến này không chỉ mang lại cảm giác yên bình mà còn giữ lại nhiều giá trị văn hóa, lịch sử của dân tộc Việt Nam. Hãy dành thời gian để khám phá và tận hưởng không gian tĩnh lặng tại Côn Sơn!

"Lịch sử hình thành và phát triển chùa Côn Sơn"

Chùa Côn Sơn và những dấu ấn lịch sử

Chùa Côn Sơn vào thời Lê được trùng tu và mở rộng vô cùng hoành tráng. Trải qua một khoảng thời gian thăng trầm trong lịch sử, ngày nay nơi đây chỉ còn là một ngôi chùa nhỏ nằm nép mình dưới những tán lá xanh của các cây cổ thụ. Năm Hưng Long thứ 12 (1304) nhà sư Pháp Loa đã cho xây dựng chùa Kỳ Lân, tới năm Khai Hựu thứ nhất (1329) thì được mở rộng thành Côn Sơn Thiên Tư Phúc tự. Chùa là nơi Quốc sư Huyền Quang, vị tổ thứ ba của Thiền phái Trúc Lâm tu hành. Sau khi ngài mất, vua Trần Minh Tông đã cho xây Đăng Minh bảo tháp chứa xá lị của Huyền Quang và ngày mất cũng dần trở thành Hội Xuân Côn Sơn. Đến thời Lê Sơ, chùa là nơi Nguyễn Trãi đến ở ẩn theo gót ông ngoại Trần Nguyên Đán vào cuối thời Trần. Thời Lê Trung Hưng, chùa Côn Sơn được trùng tu và mở rộng quy mô lên đến 83 gian với các công trình như: tam quan, tòa Cửu phẩm liên hoa có gắn 385 tượng chư Phật, tiền đường, tạc mới tượng Quan Âm Bồ Tát nghìn mắt nghìn tay... Trải qua nhiều cuộc chiến tranh, hiện tại chùa chỉ còn quy mô vừa phải nhưng vẫn mang kiến trúc hài hòa với cảnh quan.
Chùa là nơi Quốc sư Huyền Quang, vị tổ thứ ba của Thiền phái Trúc Lâm tu hành vào năm Hưng Long thứ 12.

Chùa Côn Sơn không chỉ là điểm đến tâm linh mà còn là nơi lưu giữ nhiều dấu ấn lịch sử quý giá. Chính vì vậy, khi đặt chân đến chùa, du khách sẽ được hòa mình vào không gian thanh bình, tĩnh lặng và ngắm nhìn những tác phẩm kiến trúc tinh xảo, đậm chất văn hóa truyền thống. Nét đẹp cổ kính của chùa Côn Sơn sẽ khiến bất kỳ ai đến thăm cũng phải ngưỡng mộ và cảm nhận được sự trầm lắng, uy nghiêm.

Ngoài việc là một địa điểm văn hóa, chùa Côn Sơn còn là điểm đến lý tưởng để tìm hiểu về lịch sử và tâm linh của đất nước. Những câu chuyện lâu đời, những giai thoại đằng sau từng công trình kiến trúc sẽ giúp du khách hiểu rõ hơn về nền văn hóa phong phú của Việt Nam.

Địa điểm du lịch tâm linh hàng đầu tại Hải Dương

Chùa Côn Sơn - Di tích lịch sử, văn hóa và danh thắng nổi tiếng

Chùa Côn Sơn nằm ở xã Cộng Hòa, huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương và là một trong những di tích lịch sử, văn hóa và danh thắng nổi tiếng cả nước. Từ triều đại nhà Trần nơi đây đã được biết đến như một trong ba trung tâm của thiền phái Trúc Lâm bên cạnh chùa Yên Tử và chùa Quỳnh Lâm (Quảng Ninh). Chùa Côn Sơn (Thiên Tư Phúc tự hay Côn Sơn Tự), còn gọi là chùa Hun đã được công nhận là di tích quốc gia năm 1962, thuộc khu di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc. Đây là vùng núi đất và sỏi kết, cao khoảng 200m, rộng hơn 1km2 có phong cảnh yên tĩnh bên rừng thông mã vĩ. Cảnh quan tự nhiên đã tôn tạo thành khu vực thắng cảnh xinh đẹp với nhiều di tích khác nhau trong khuôn viên Côn Sơn như: chùa Côn Sơn, Giếng Ngọc, Thạch bàn, Am Bạch Vân, đền thờ Nguyễn Trãi... Di tích mang đầy đủ 3 yếu tố là phong cảnh, công trình kiến trúc và hiện vật cổ. Xung quanh chùa là rừng cây xanh rậm rạp bao bọc.

Ngoài ra, chùa Côn Sơn còn là điểm dừng chân lý tưởng cho những ai yêu thích khám phá và tìm hiểu về lịch sử, văn hóa của đất nước. Với không gian yên bình, khung cảnh hùng vĩ và những câu chuyện lịch sử hấp dẫn, chùa thu hút hàng ngàn du khách mỗi năm tới thăm viếng và chiêm ngưỡng.

Đến với chùa Côn Sơn, du khách không chỉ cảm nhận được sự linh thiêng, thanh tịnh mà còn được ngắm nhìn những kiệt tác kiến trúc độc đáo và ấn tượng. Những ngôi chùa cổ kính, những di tích lịch sử là minh chứng cho sự phồn thịnh và truyền thống văn hoá sâu sắc của dân tộc Việt Nam.

Với vẻ đẹp hoang sơ, hòa mình vào thiên nhiên núi rừng, chùa Côn Sơn nổi tiếng không chỉ là điểm đến hấp dẫn của du khách mà còn là nơi linh thiêng, thư thái đem lại cảm giác yên bình, tràn đầy sức sống.

Kết luận

Chùa Côn Sơn là một trong những điểm tham quan nổi tiếng tại Việt Nam với kiến trúc độc đáo và lịch sử hào hùng. Khi đến thăm chùa, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng những công trình kiến trúc đẹp mắt mà còn được tìm hiểu về truyền thống tâm linh của người dân nơi đây. Ngoài ra, chùa còn Sơn còn được biết đến với việc tổ chức lễ hội cầu mưa vào mỗi mùa khô. Chùa còn Sơn cũng nổi tiếng với chùa chuông lớn đi vào truyền thuyết. Bên cạnh đó, chùa còn Sơn với di sản lịch sử với sự kiện chùa châu đốc 2 được thực hiện.